3. kafli

Að skilja faríseisma 

Ég byrjaði að útskýra fyrir vini mínum að hinir nútímalegu strangtrúuðu rabbínar væru framhald af faríseum til forna; það er tekið fram í Talmúd.⁸

⁸ Babylonian Talmúd, Kidushin 66a; Nidah 33b

 Eftir 2000 ár hafa vitanlega orðið ýmsar breytingar, en í raun aðhyllast bæði farísearnir og rabbínarnir sömu fimm grundvallaratriði sem ég kalla „Fimm lögmálsbrot rabbínanna.“

Fyrsta lögmálsbrotið: Tvenns konar Torah

Hið fyrsta af þessum grundvallaratriðum er ef til vill hið mikilvægasta og langsóttasta. Þetta er sú kenning að þegar Móse fór upp á Sínaífjall, hafi hann fengið tvenns konar Torah, munnlegt Torah og ritað Torah. Þetta er mjög forn hugmynd sem Talmúd vísar í, í nafni Shammai, þekkts rabbína sem var uppi nokkrum öldum fyrir Yeshua:

Rabbínar okkar kenndu: Atburður þar sem ákveðinn heiðingi kom fram fyrir Shammai og spurði hann: Hvað hafið þið mörg Torah? [Shammai] svaraði: Tvö, hið ritaða Torah og hið munnlega Torah (Torah She-Be´al Peh). (Babylonian Talmúd, Sabbath 31a)

            Grundvallarkenning faríseismans er því trúin á hið munnlega Torah, sem stundum er kallað „munnlega lögmálið.“ Talmúd útskýrir að þetta „munnlega“ Torah hafi verið gefið Móse í síðari opinberuninni á Sínaífjalli. ⁹

⁹ Kenning faríseanna um síðari opinberunina á Sínaífjalli birtist í eftir farandi grein í Talmúd:

Levy bar Chama rabbíni sagði í nafni Simeon ben Lakish rabbína: Það sem er átt við með versinu þegar Drottinn sagði við Móse: „Skal ég fá þér steintöflur og lögmálið og boðorðin, er ég hefi skrifað, til þess að þú kennir þeim.“ (2. Mós. 24.12) er þetta: Steintöflur vísa til boðorðanna tíu; lögmálið vísar til Torah; og boðorðin vísa til Mishnah; er ég hefi skrifað vísar til Talmúd. Þetta kennir okkur að Móse var gefið allt þetta á Sínaífjalli. (Babylonian Talmud, Berachot 5a).

Kenningin um síðari opinberunina birtist líka í Midrash:

Þegar hinn Almáttugi opinberaðist á Sínaífjalli til að gefa Ísrael Torah, færði hann Móse eftirfarandi í réttri röð: Ritningarnar, Mishnah, Talmúd og Midrash... Jafnvel það sem nemandi spyr rabbínann sinn, sagði hinn Almáttugi Móse frá á þeim tíma. Eftir að hann nam það frá munni hins Almáttuga, sagði [Móse]: „Meistari alheimsins! Láttu mig skrifa það niður fyrir þá.“ [Hinn Almáttugi] svaraði: „Ég vil ekki láta þá hafa það [eingöngu] skriflegt... Ritningarnar fá þeir skrifalega en Mishnah, Talmúd og Midrash fá þeir munnlega.“ (Exodus Rabbah 47:1 [Sbr. Lehrman þýðinguna bls. 536])

Samkvæmt Midrash var hið „síðara“ Torah gefið munnlega til að halda því frá höndum heiðingjanna. Guð vissi að Tanach („Gamla testamentið“) yrði þýtt yfir á grísku, er útskýrt í Midrash, þannig að hann gaf munnlega lögmálið til varðveislu sem einkasvið rabbínanna, nokkurs konar leynilega þekkingu.¹⁰

¹⁰ Kenning faríseanna um munnlega lögmálið sem rabbínunum var gefið sem leynileg þekking birtist í eftirfarandi grein í Midrash:

[Guð] sagði við [Móse]: „Ég vil ekki láta þá fá þetta skriflegt, vegna þess að ég veit að skurðgoðadýrkendur eiga eftir að ríkja yfir þeim í framtíðinni og taka frá þeim [Ritninguna] og fyrirlíta hana. Því gef ég þeim Ritninguna skriflega, en Mishnah, Talmúd og Midrash læt ég þeim munnlega í té, þannig að þegar skurðgoðadýrkendurnir koma og undiroka [Ísrael], mun [Ísrael] enn halda aðskilnaði við þá. (Exodus Rabbah 47:1 [Sbr. Lehrman þýðinguna bls. 536]) 

       Ein djúpstæðasta breytingin á faríseisma frá 1. öld e.Kr. er sú að munnlega lögmálið var ritað niður. Fyrstur til að byrja að skrá það var rabbíninn Judah the Prince, sem skrifaði Mishnah í kringum 200 e.Kr., safn kenninga farísea og iðkanir þeirra sem ræddar eru í akademíum rabbína. Næstu aldir á eftir rökræddu rabbínarnir um merkingu ýmissa greina og útskýringar voru ritaðar sem Talmúd. Það eru í raun til tvö Talmúd. Jerúsalem Talmúd var ritað í Tíberías og lauk skráningu þess í kringum árið 350. Það var nefnt „Jerúsalem“ Talmúd til meiri upphefðar, jafnvel þótt það hefði verið ritað í Tíberías. Jerúsalem Talmúd er yfirleitt kallað „Hið palestínska Talmúd.“ Síðara Talmúd ritið var fullritað í kringum árið 500 e.Kr. af Ravina og Rav Ashi í Babýlon og var kallað Hið babýloníska Talmúd.¹¹

¹¹ Frá tíma herleiðingarinnar til Babýlon á 6. öld f.Kr. fram til 1956 e.Kr. var alltaf heilmikið samfélag Gyðinga í Babýlon. Árið 1956 rak arabaríkið Írak allt samfélag babýlonískra Gyðinga á brott, þrátt fyrir að samfélag babýlonískra Gyðinga hefði verið þar mun lengur en sjálfir arabarnir.

 Á miðöldum var Jerúsalem Talmúd að mestu leyti hunsað á meðan babýloníska Talmúd öðlaðist valdastöðu. Þegar rabbínar tala um „Talmúd“ í dag, án þess að skilgreina það, eiga þeir við hið babýloníska Talmúd. Þriðji hluti munnlega lögmálsins er Midrash, sem var skráð á 2.-9. öld e.Kr.¹²

¹² Meðal þess fyrsta í Midrashim er Seder Olam Rabbah sem er frá 2. öld e.Kr. Eitt það nýjasta í Midrashim er Pirkei deRabbi Eliezer sem er frá 9. öld.

Á meðan Mishnah og Talmúd hefur verið skipulagt eftir efni, er Midrash sett upp sem samfelld skýring á biblíuversum. 

Annað lögmálsbrotið: Vald rabbínanna

Annað grundvallaratriði gyðingdóms rabbína/farísea er sú trú að rabbínar hafi afdráttarlaust vald til túlkunar á Ritningunni og að það sem þeir segi í trúarlegum málum sé bindandi, jafnvel þótt þeir hafi í raun og veru rangt fyrir sér. Þetta er best tjáð með þeirri kenningu rabbína að ef rabbínarnir segja að hægri sé vinstri eða að vinstri sé hægri, þá verði að hlýða þeim.¹³

¹³ Í Midrash segir þetta um vald rabbínanna:

            Jafnvel þótt þeir segi að hægri sé vinstri eða að vinstri sé hægri, þá ber að hlýða þeim. (Sifre Deuteronomy §154 um 5. Mósebók 17.11 [Finkelstein ed. bls. 207; sbr. Hammer þýðinguna bls. 190])

Sjá einnig Rashi um 5. Mósebók 17.11 [Mosad Harav Cook ed. bls. 151; Isaiah og Sharfman þýðinguna, bls. 163]. Um þetta talaði spámaðurinn: „Vei þeim, sem kalla hið illa gott og hið góða illt, sem gjöra myrkur að ljósi og ljós að myrkri, sem gjöra beiskt að sætu og sætt að beisku.“ (Jesaja 5.20)

 Þegar ég ólst upp, stóð ég frammi fyrir þessu vandamáli á hverjum degi. Ég var stöðuglega að koma til rabbínanna minna og andmæla þessari eða hinni „túlkuninni“ í Talmúd sem virtist andstæð skýrum orðum Ritningarinnar. Mér var sagt aftur og aftur að rabbínarnir hefðu túlkað þetta svona og við hefðum engan rétt til að draga það í efa.

            Dag nokkurn settist einn rabbíninn minn hjá mér og reyndi að sannfæra mig um afdráttarlaust vald rabbínanna. Hann sagði mér sögu af Eliezer rabbína sem er skráð í Hið babýloníska Talmúd, tractate Baba Metsia, bls. 59b. Eliezer rabbíni var mestur spekinga rabbínanna og kennari hins þjóðsögulega Akiva rabbína. Einn daginn var Eliezer rabbíni í rökræðum við hina rabbínana um eitthvað smáatriði í rabbíníska lögmálinu. Eliezer rabbíni hélt því fram að ákveðin tegund af ofni gæti ekki smitast af helgisiðalegum óhreinleika, en allir hinir rabbínarnir sögðu að hann gæti smitast.¹⁴

¹⁴ Þessi saga af Eliezer rabbína er almennt þekkt sem „Achnaiofninn“ og er kennd eftir þessari ákveðnu ofntegund.

 Í Talmúd segir: „Þann dag leiddi Eliezer rabbíni fram öll hugsanleg rök“ en gat ekki sannfært hina rabbínana. Eliezer rabbíni varð mjög argur. Það var greinilegt að röksemdarfærslur hans sönnuðu að hann hefði rétt fyrir sér, en þetta var ekki nóg til að sannfæra hina rabbínana um að breyta úrskurði sínum. Hvað átti hann að gera? Í örvæntingu kallaði Eliezer rabbíni eftir kraftaverki. Hann hrópaði: „Ef ég hef rétt fyrir mér, lát þá trén sanna það!“ Allir rabbínarnir í akademíunni heyrðu skyndilega miklar drunur og þegar þeir litu út, sáu þeir heila þyrpingu af trjám slitna upp frá rótum á óútskýranlegan hátt og þeytast upp í loft. Þeim þótti mikið til um þetta koma en sneru sér að Eliezer rabbína og sögðu: „Við hlustum ekki á tré.“ Eliezer rabbíni reyndi aftur. Hann hrópaði: „Ef ég hef rétt fyrir mér, lát þá fljótið sanna það!“ Allir í akademíunni hlupu út og urðu vitni að því þegar þetta mikla fljót tók að flæða upp á móti straumi. Nú þótti þeim mikið til koma en sneru sér að Eliezer rabbína og sögðu: „Við hlustum ekki á fljót.“ Eliezer rabbíni var orðin bálreiður og öskraði: „Ef ég hef rétt fyrir mér, lát þá veggi akademíunnar sanna það!“ Allt í einu tóku veggirnir að hallast inn. Rabbínarnir sneru sér að Eliezer rabbína og sögðu: „Við hlustum ekki á veggi.“ Eliezer rabbíni var orðinn ráðþrota og hrópaði að lokum: „Ef lögmálið er mér sammála, lát það þá sannast frá himni!“ Á þeirri stundu heyrðu allir í akademíunni rödd hrópa frá himni og segja: „Hvers vegna deilið þið við Eliezer rabbína, þegar þið sjáið að lögmálið er sammála honum í öllu?“ Enn fannst rabbínunum mikið til koma en sneru sér að Eliezer rabbína og sögðu: „Því miður, við hlustum ekki á himininn.“ Þegar rabbíninn minn sagði mér þessa sögu, opnaði hann upp á 5. Mósebók 30.12 þar sem segir að Torah „sé ekki á himni.“ Vitanlega er þessi setning hluti af versi sem segir að það sé engin afsökun fyrir því að fylgja ekki Torah vegna þess að það sé ekki á himninum eða hinumegin hafsins, heldur í hjarta okkar og munni. Rétt áður höfðu Ísraelsmenn heyrt Torah beint frá Móse og vissu nákvæmlega hvað það þýddi, þannig að það voru engar afsakanir fyrir því að lifa ekki samkvæmt því. En þetta sama vers var notað af rabbínunum sem sönnun fyrir Eliezer rabbína um að þeir þyrftu ekki að hlusta á skaparann varðandi málefni Torah. Þegar Torah hafði verið gefið, var það ekki lengur á himni og því hefði Guð ekkert um túlkun þess að segja. Niðurstaða míns rabbína varðandi þetta allt saman var sú að túlkun rabbínanna væri jafnvel æðri beinni skipun frá Guði sjálfum, þannig að það væri ekki í mínu valdi að draga orð þeirra í efa. Þegar rabbíninn minn hafði útskýrt þetta fyrir mér, sneri ég mér að honum og þakkaði honum fyrir. Ég sagði honum að þetta hefði verið einmitt það sem ég þurfti að heyra. Fram að þessu hafði ég haft mínar efasemdir varðandi munnlega lögmálið og rabbínana, en nú vissi ég fyrir víst að það væri ekki frá Guði.

            Seinna, þegar ég var orðinn eldri, las ég þessa sömu sögu af Eliezer rabbína, beint úr Talmúd og komst að því að það var framhald á sögunni. Eftir uppákomuna á milli rabbínanna og Eliezer rabbína var einn rabbíninn að ráfa um skóginn þegar hann hitti Elía spámann (rabbínarnir trúa því að Elía hafi aldrei dáið og að hann tali oft við þá).¹⁵

¹⁵ Þegar rabbínar annast umskurð, skilja þeir eftir tóman stól fyrir Elía og á páskahátíðinni er hefð fyrir því að opna dyrnar til að hleypa Elía inn!

Þessi rabbíni spurði Elía hvað Guð hefði sagt þegar hann heyrði rabbína akademíunnar lýsa því yfir að þeir hlustuðu ekki á himininn. Elía sagði að á þeirri stundu hefði skaparinn hlegið og sagt: banai nitschuni banai nitschuni „Synir mínir hafa sigrað mig!“ (Hið babýloníska Talmúd, Baba Metsia 59b).¹⁶

¹⁶ Sjá Viðauka 3 til að lesa meira um atvikið með Eliezer rabbína.

 Þriðja lögmálsbrotið: Órökrétt túlkun

Þriðja lögmálsbrot rabbínanna er notkun þeirra á órökréttri túlkun. Torah  segir okkur nákvæmlega hvernig við eigum að skilja orð þess. Í 31. kafla 5. Mósebókar er boð um að öll Ísraelsþjóðin - karlar, konur, börn og útlendingar innan borgarhliðanna - eigi að safnast saman á laufskálahátíðinni sjöunda hvert ár og heyra Torah lesið. Tilgangurinn með þessum opinbera lestri Torah er sá að kenna Ísraelsmönnum að heyra, læra og fylgja Torah:

-12- Safna þú saman lýðnum, bæði körlum, konum og börnum, og útlendingum þeim, sem hjá þér eru innan borgarhliða þinna, til þess að þeir hlýði á og til þess að þeir læri að óttast Drottin Guð yðar og gæti þess að halda öll orð þessa lögmáls. -13- Og börn þeirra, þau er enn ekki þekkja það, skulu hlýða á og læra að óttast Drottin Guð yðar alla þá daga, sem þér lifið í því landi, er þér haldið nú inn í yfir Jórdan til þess að taka það til eignar. (5. Mósebók 31.12-13)

             Tilgangurinn með þessum opinbera lestri var sá að kenna hinum almenna manni Torah, svo að hann gæti hlýtt á, lært og haldið. Við þurfum að muna að á fornum tímum, löngu áður en prentun hófst, hafði almenningur ekki aðgang að Torah heima hjá sér. Til þess að framleiða eintak af Torah, þurfti viðkomandi að hafa getu til að slátra heilli hjörð sauða til að framleiða skinn og borga svo ritara fyrir að sitja í heilt ár og skrifa nákvæmt afrit af Torah, staf fyrir staf. Þess vegna er konunginum sagt í 5. Mósebók 17.18 að láta sjálfur rita eftirrit af Torah, því konungur Ísraels þarf Torah sem stöðugar leiðbeiningar um það hvernig hann á að stjórna. Þess vegna þarf hann sjálfur að eiga eintak. Hinn venjulegi Ísraelsmaður hafði ekki efni á þessu, þannig að helsti aðgangur hans að hinum himnesku leiðbeiningum var í þessum opinbera lestri, sjöunda hvert ár.

            Það sem við lærum af 31. kafla 5. Mósebókar er að Torah var ritað á slíkan hátt að það var fullkomlega skiljanlegt þessum Ísraelsmönnum til forna þegar þeir heyrðu það lesið. Þegar við túlkum Ritninguna í dag, þurfum við að setja okkur í spor Ísraelsmanna þess tíma þegar þeir heyrðu Torah lesið fyrir þá. Auðvitað stöndum við frammi fyrir ýmsu sem þeir þurftu ekki að glíma við. Við þurfum að spanna 3500 ár menningar og tungumáls. Hebreska er tungumál Ísraels í dag, hebreska Ritningarinnar er nokkuð ólík því og við verðum að skilja tungumálið eins og það var notað þegar Torah var gefið. Þegar við náum að spanna menningarlegar og tungumálalegar gjár, þurfum við að spyrja okkur: „Hvernig hefðu Ísraelsmenn skilið Torah á tímum Móse?“ Hver túlkun sem ekki er augljós hinum ísraelska fjárhirði forðum, sem hlustar á opinberan upplestur Torah, getur ekki verið upprunalegur tilgangur Torah.

            Vandamálið er það að rabbínarnir túlka Ritninguna með því sem í dag er þekkt sem midrashic túlkun.¹⁷

¹⁷ „Midrashic“ túlkun er líka stundum kölluð „prédikunarleg“ túlkun (homilía).

Midrashic túlkun samanstendur af því að taka orð úr samhengi og lesa merkingu inn í þau. Gott dæmi um þetta er í 2. Mósebók 23.2:

Þú skalt ekki fylgja fjöldanum til illra verka. Ef þú átt svör að veita í sök nokkurri, þá skalt þú ekki á eitt leggjast með margnum til þess að halla réttu máli. (2. Mósebók 23.2)

Þetta vers þýðir að við eigum ekki að segja einstakling sekan, bara af því að allir aðrir segja að hann sé sekur, slíkt er rangfærsla réttlætis. Við verðum að vitna um sannleikann, hver sem hann er, jafnvel þótt við séum ein um að færa þau rök. Rabbínarnir taka þetta sama vers og draga fram allt annað grundvallaratriði. Eftir eigin geðþótta fjarlægja þeir orð frá upphafi og enda versins á þennan hátt: 

Þú skalt ekki fylgja fjöldanum til illra verka. Ef þú átt svör að veita í sök nokkurri, þá skalt þú ekki á eitt leggjast með margnum til þess að halla réttu máli. (2. Mósebók 23.2)¹⁸

¹⁸ Hið babýlóníska Talmúd, Baba Betsia 59b. „Boðorðið“ um að leggjast á eitt með flestum rabbínunum er reyndar grundvallarhugtak í faríseisma. Maimonides útskýrir að ef það eru deilur varðandi túlkun á einhverju lögmáli á milli 1001 rabbína og 1000 spámanna, beri að hlýða kennslu rabbínanna 1001. Sjá meira í Viðauka 3.

Það sem stendur eftir í versinu er það „að leggjast á eitt með margnum.“ Þegar búið er að taka þetta úr samhengi við upprunalega innihaldið, eru þessi orð „túlkuð“ sem boðorð um að „fylgja meirihlutanum.“ Hvað sem meirihluti rabbína segir er bindandi, vegna þess að í 2. Mósebók 23.2 sé sagt að við eigum að leggjast á eitt með margnum. Alveg sama þótt 2. Mósebók 23.2 segi að það eigi ekki á eitt leggjast með margnum heldur fylgja því sem satt er. Þetta skiptir ekki máli vegna þess að rabbínarnir hafa einkarétt á því að „túlka“ eins og þeim sýnist. Þessi iðja, að taka orð úr samhengi og rangsnúa merkingu þeirra, er dæmigerð nálgun rabbína á Ritningunni. Strangt til tekið er þessi nálgun ekki „túlkandi“ heldur „skapandi“ Hún notar handahófskennda hluta úr versum til að skapa nýja merkingu sem á ekki endilega upptök sín í orðum Ritningarinnar. 

Fjórða lögmálsbrotið: Hefðir manna

Fjórða lögmálsbrot rabbínanna er helgun hefða eða þjóðarsiða. Rabbínarnir trúa því að ef eitthvað er gert af öllu gyðingasamfélaginu í ákveðið langan tíma, sé þessi siður, sem kallast minhag orðinn bindandi fyrir samfélagið. Þetta grundvallaratriði er geymt sem helgur dómur í minhag yisrael torah hi  „Siðvenja Ísraels er lögmál.“ Það segir reyndar bókstaflega: „Siðvenja Ísraels er Torah.“¹⁹

¹⁹ Chidushei Ramban, Pesachim 7b [eða Olam ed. bls. 8a]; I, Orach Chayim 128:6 [vol. 1 bls. 111b]; Mishah Berurah 125:8 [vol. 1, bls. 300].

Klassískt dæmi um þetta er það að bera kippah eða höfuðkollu. Þetta var ekki þekkt á tímum Talmúd.²⁰

²⁰ Í Talmúd er raunar sagt:

„Stundum hylja menn höfuð sitt og stundum ekki, en hár kvenna er ætíð hulið og börn eru alltaf berhöfðuð.“ (Hið babýlóníska Talmúd, Nedarim 30b)

Á miðöldum þróaðist sá siður að hylja höfuðið og eftir nokkur hundruð ár varð hann bindandi. Í dag er ein helsta grundvallarregla lögmáls rabbína sú að karlmaður megi ekki ganga fjórar álnir án þess að hafa höfuðið hulið og megi ekki fara með blessun (jafnvel sitjandi) án þess að hafa höfuðið hulið.²¹ 

²¹ Shulchan Aruch, Orach Hayyim 2:6 [vol. 1, bls. 11-12]; Bi´ur Halachah, 91 [vol. 1, bls. 248].

Helgaðir siðir eins og þessi eru í beinni andstöðu við Torah sem segir:

Þér skuluð engu auka við þau boðorð, sem ég legg fyrir yður, né heldur draga nokkuð frá, svo að þér varðveitið skipanir YHWH Guðs yðar, sem ég legg fyrir yður.
(5. Mósebók 4.2)

             Sama meginregla er endurtekin í 5. Mósebók 12.32 [hebreska 13.1]:

Þér skuluð gæta þess að halda öll þau boðorð, sem ég legg fyrir yður. Þú skalt engu auka við þau né heldur draga nokkuð undan.

Í Orðskviðunum er okkur líka kennt:

Bæt engu við orð hans, til þess að hann ávíti þig eigi og þú standir sem lygari. (Orðskv. 30.6)

            Það að gera siði að lögmáli, sama hversu forn siðurinn er, er brot gegn Torah og gerir þá sem það gera að lygurum.

Fimmta lögmálsbrotið: Manngerð lög

Fimmta lögmálsbrot rabbínanna er afdráttarlaus lögleiðing nýrra laga. Þessi uppspunnu lög rabbínanna eru kölluð takanot („lögleiðing, umbót“) eða mitzvot derabanan („boðorð rabbína okkar“).²²

²² Andstæða mitzvot derabanan  „boðorða rabbína okkar“ er mitzvot de´orayta „boðorð Torah.“ Andstæða takanot „lögleiðingar rabbína“ er halachah „biblíulegt lögmál.“

Klassískt dæmi um takanah - „lögleiðingar, umbótar“) - (eintölumynd takanot) er handþvotturinn sem er lögmáli sem rabbínar hafa lögleitt. Vegna þess að rabbínar lögleiddu þetta lögmál og vegna þess að Guð á að hafa sagt okkur að hlýða rabbínunum (að minnsta kosti samkvæmt hinu munnlega lögmáli), má fara með blessunina: „Blessaður sért þú Drottinn, konungur alheimsins, sem hefur helgað okkur með boðum sínum og boðið okkur að þvo hendurnar.“

            Þegar ég útskýrði þessi fimm lögmálsbrot rabbínanna fyrir kristna vini mínum sem fylgdi Torah, fór ég að átta mig á því að það sem var mér sem annað eðli, var algjörlega framandi manni sem átti uppruna sinn í gyðingdómi rabbína/farísea. Nú skyldi ég hve óvissri stöðu vinur minn var í. Sem „kristinn maður sem fylgdi Torah“ var hann að reyna að skilja boðskapinn sem Yeshua talaði til Ísraelsmanna í Júdeu og Galíleu fyrir 2000 árum, en vinur minn skildi ekki ábendingar Yeshua vegna þess að hann hafði ekki vitað um „lögmálsbrotin fimm“ sem rabbínarnir reyndu að troða upp á ísraelska íbúa Júdeu og Galíleu til forna. Þegar hann las að Yeshua hefði afnumið hefðir öldunganna um handþvottinn hélt hann að það væri ógilding á hluta af Torah. Í mínum augum var þó augljóst að Yeshua var að tala gegn mannasetningum faríseanna og verja (staðfesta) Torah. Þetta er það sem hann átti við þegar hann sagði: „Hvers vegna brjótið þér sjálfir boðorð Guðs sakir erfikenningar yðar?“ Þið brjótið gegn 5. Mósebók 4.2 og 12.32 [13.1] með því að bæta við Torah.

            Yeshua heldur áfram: „Þér ógildið orð Guðs með erfikenning yðar.“ (Matt. 15.6). Með því að halda þjóðinni upptekinni við mannasetningarnar voru rabbínarnir að fjarlægja fólkið frá Torah. Þetta er boðskapur sem er jafn sannur í dag og hann var fyrir 2000 árum. Í Ísrael nútímans eru um 70% Gyðinga „veraldarhyggjumenn“ sem þýðir að þeir lifa ekki samkvæmt Torah. Ef þú spyrð meðalmann meðal Ísraelsmanna hvers vegna hann hafi útilokað Torah í lífi sínu, segir hann almennt að „trúræknin“ sé of erfið og ekki heldur það sem Guð vilji. Þegar þú biður um dæmi, þylur hann upp þúsund og eitt atriði sem rabbínar krefjast, sem á sér engan grunn í Torah. Þessir veraldarhyggjumenn eru ekki bjánar. Þeir vita að lagasetningar rabbínanna eru ekki úr Torah, en átta sig yfirleitt ekki á að það er hægt að lifa samkvæmt Torah án þess að sogast inn í viðbætur rabbínanna. Þeir farga því hinu góða með því illa. Raunin er sú að rabbínarnir eru að fæla fólk frá Torah með þessum mannasetningum.

ð
Áfram í 4. kafla...

ï
Til baka í 2. kafla...

torah@internet.is