Hanukkah er hátíð sem
Gyðingar halda hátíðlega í átta daga frá 25. kíslevmánaðar hvert
ár og lendir hún mjög oft á svipuðum tíma og jólin þannig að
margir telja því að þetta séu hin gyðinglegu jól en það er ekki
svo.
Hanukka þýðir vígsla eða
helgun og í íslensku Biblíunni hefur Hannukkah verið þýtt sem
vígsluhátíðin (þ.e. musterisvígsluhátíðin) en þessi
hátíð er líka kölluð ljósahátíðin. Á
vígsluhátíðinni er minnst hreinsunar og endurreisnar musterisins
á 2. öld f.Kr. Sagan segir að kraftaverk hafi átt sér
stað við endurvígsluna. Þegar musterið hafði verið hreinsað,
hafi ekki fundist nægileg ólífuolía til að tendra ljós á hinni
stóru sjö arma ljósastiku sem var í musterinu. Það hafi aðeins
verið til olía til eins dags en þá hafi gerst kraftaverk, olían
dugði í átta daga, jafn marga daga og það tók að útvega meiri
olíu en í raun er þó ekki minnst á það einu orði í
Makkabeabókunum.
Á hverju kvöldi
hátíðarinnar er kveikt á einu kerti, þar til öll átta kertin á
átta arma ljósastikunni hafa verið kveikt. Á þessum ljósastikum
er einn viðbótararmur sem kallast shamash (þjónninn) og er
ljósið frá honum notað til að tendra hina armana.
Hanukkah er ein af
hátíðunum sem Yeshua hélt, eða var a.m.k. staddur nærri
musterinu þegar hátíðin stóð yfir og þótt Púrímhátíðin og
Hanukkahátíðin séu ekki svokallaðar hátíðir Drottins eru þetta
þó virkilega spádómlegar hátíðir sem við höfum fulla ástæðu til
að fagna og halda líka vegna þess að þegar við höfum tekið á
móti Yeshua sem Messíasi erum við ágrædd á vínviðinn og eigum
hlutdeild í rótarsafanum eins og kemur svo skýrt fram í
Rómverjabréfinu. Þetta er líka hluti af okkar trúarsögu, eins og
annað í ritningunum.
Þar sem Hanukkah er ekki
ein af löghátíðum Drottins er í raun ekki mikið um hana að finna
í ritningunum en við getum lesið um hana í Makkabeabókunum sem
tilheyra Apógrýfum bókum Biblíunnar.
Makkabeabækur draga nafn
sitt af frelsishetju Gyðinga, Júdasi Makkabeusi, og bræðrum
hans, Makkabeunum. Fyrsta Makkabeabók er sagnrit sem fjallar um
mikið örlaga- og mótunarskeið í sögu Gyðinga á tímabilinu frá
175–134 f.Kr., þ.e. tímann frá því að Antíokkus IV Epífanes
komst til valda og þar til Símon æðsti prestur og konungur
Gyðinga, bróðir Júdasar Makkabeusar, féll frá. Þá höfðu
Hasmonear, konungsætt Makkabea, tryggt sér völdin og Gyðingum
sjálfstæði. Á þessu tímabili urðu Gyðingar fyrir miklum
ofsóknum.
Í Makkabeabókunum er lýst
aðdraganda að ofsóknum Antíokkusar og andspyrnu Gyðinga gegn
tilraunum hans til að innleiða gríska siði og dýrkun framandi
guða. Fórnin var afnumin, musterið var vanhelgað á hræðilegan
hátt, svíni var fórnað á altarinu, musterið var helgað Seifi,
menn máttu ekki halda hvíldardaginn heilagan, blátt bann var
lagt við lögmáli Guðs, það voru miklar þrengingar og menn létu
lífið fyrir trú sína.
Það voru síðan Makkabear,
Júdas Makkabeus og bræður hans sem að lokum gerðu uppreisn,
þremur árum síðar, og náðu musterinu aftur. Í 4. kafla Fyrri
Makkabeabókar sjáum við svo hvernig þeir hreinsuðu og
endurhelguðu musterið:
„Tóku
þeir síðan óhöggna steina eins og lögmálið segir til um og hlóðu
nýtt altari sem var eins og hið fyrra. Helgidóminn endurbættu
þeir að utan sem innan og vígðu forgarðana. Þeir gerðu ný
helgiáhöld og báru ljósastikuna, reykelsisaltarið og borðið inn
í musterið. Þeir brenndu síðan reykelsi á reykelsisaltarinu og
tendruðu lampana á ljósastikunni svo að birti í musterinu. Þeir
lögðu brauð á borðið og hengdu fortjaldið upp. Þá var öllu lokið
sem gera þurfti.“
Þegar nýtt altari er sett
upp, þarf að færa ákveðnar fórnir í átta daga til að helga það.
Þessi endurhelgun musterisins tók þess vegna átta daga og
vígsluna héldu menn hátíðlega í átta daga með miklum fögnuði og
ákváðu að gera þetta að árlegri hátíð.
Stóra kraftaverkið var það
að þeir trúðu orðum Daníels um að Drottinn Yahweh myndi bjarga
þeim sem og hann gerði. Hanukkah er hátíð sem fagnar því að Guð
vill leysa okkur undan heiðnum áhrifum og tilbeiðslu heiðinna
guða.
Í 8. kafla
Jóhannesarguðspjalls segir Yeshua (Jesús): „Ég
er ljós heimsins. Sá sem fylgir mér, mun ekki ganga í myrkri,
heldur hafa ljós lífsins.“ (Jóh. 8.12)
Hanukkah er mynd upp á það
hvernig Drottinn Guð, Yahweh Elóhím leysir okkur undan
skurðgoðadýrkun og hjáguðadýrkun ef við treystum á hann, horfum
til hans og látum ekki aðra þvinga okkur til annarlegrar
guðadýrkunar.
Hanukkiah ljósastikan,
getur táknað þá átta daga sem tók að hreinsa altarið með eldi og
þjóninn Yeshua sem einn getur hreinsað okkur til anda, sálar og
líkama. Þannig getum við fagnað því
að hann vill enn leysa okkur undan hjáguðadýrkun og við þurfum
að leyfa honum að hreinsa musteri okkar með eldi sínum.
Gleðjumst og
eigum góðar stundir með fjölskyldu og vinum. Gerum okkur
virkilega dagamun í átta daga, en reynum að gera það án þeirra
heiðnu áhrifa sem hafa laumast inn í allt. Helgum musteri okkar,
líf okkar og heimili í sannleika Orðsins.
Shalom,
Sigrún Einarsdóttir
Úrdráttur úr fræðslu sem
Sigrún Einarsdóttir var með hjá Shalom Ísrael félaginu 15.
nóvember 2008
